Psychoterapia to dialog o właściwościach leczniczych, której skuteczność opiera się na założeniach udowodnionych naukowo. Jest formą leczenia opartą na relacji między pacjentem (klientem) a psychopterapeutą. Dzięki psychoterapii istnieje możliwość uzyskania nowej perspektywy oraz nowych sposobów myślenia i zachowania.
Podejmując decyzję wejścia na drogę psychoterapii warto zgłębić wiedzę na temat tej formy wsparcia, a także poznać różne ścieżki, pomocne w dotarciu do wnętrza siebie. Można powiedzieć, że sposobem przejścia przez tę drogę jest nurt psychoterapeutyczny. To trasa, którą podąża się wspólnie z psychoterapeutą podczas całej wędrówki.
Przed wyruszeniem w taką trasę warto liczyć się z tym, że nie każdy odcinek będzie łatwo przejść. Zdarzą się momenty trudniejsze, często pod górkę, ale wszystko po to, aby dotrzeć na szczyt i cieszyć się dobrymi widokami – lepszym zrozumieniem samego siebie, poszerzeniem wglądu w swoje stany emocjonalne, a także poczuciem odzyskania kontroli nad swoim życiem.
Każda z dróg jest ciekawa, jednak różni się tym, co można na niej spotkać. Mowa tu o różnego rodzaju narzędziach, metodach pracy oraz sposobie zachowania psychoterapeuty. Rolą psychoterapeuty jest towarzyszyć w wędrówce, a także kierować w którą stronę iść, aby nie zboczyć ze szlaku. Psychoterapeuta za pomocą różnych metod uczy sposobów wspinaczki, aby móc dojść do określonego wcześniej celu.
To właśnie od nurtu będzie zależało jaką postawę przyjmie psychoterapeuta. Każdy rodzaj psychoterapii w odmienny sposób skupia się na takich kwestiach jak obecne zdarzenia, przeszłość, relacja z psychoterapeutą czy czas trwania psychoterapii. Warto wziąć pod uwagę te wszystkie aspekty, decydując się na wybór przewodnika w drodze na szczyt.
Główne nurty w psychoterapii to:
Nurt poznawczo-behawioralny
Jego celem jest zmiana nieprzystosowawczego sposobu myślenia oraz dążenie do poprawy w zakresie wyrażania emocji oraz schematów zachowania.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych w Polsce. Jest to zwykle terapia krótkoterminowa i bardziej dyrektywna, czyli taka, w której psychoterapeuta daje konkretne wskazówki dotyczące zachowania się w danej sytuacji. Terapia ta bazuje na podejściu edukacyjnym – pacjent nabywa umiejętności, dzięki którym sam będzie mógł rozwiązać towarzyszące mu trudności. W tym nurcie zakłada się, że w ciągu życia człowiek uczy się określonych zachowań i emocji, więc ma możliwość również oduczenia się ich. Ten rodzaj terapii opiera się rozpatrywaniu sposobu myślenia o sobie i świecie, co z kolei ma przełożenie na sposób zachowania. Najprościej mówiąc: myślenie i odczuwanie wpływa na zachowanie człowieka. Terapię poznawczo-behawioralną zaczyna się od analizy bieżących trudności pacjenta. Powrót do wydarzeń z przeszości służy jedynie po to, aby zaobserwować w jaki sposób powstały niesprzyjające wzorce myślenia oraz zachowania. Leczenie opiera się na uświadomieniu, zrozumieniu i wypracowaniu bardziej przystosowawczego sposobu postrzegania siebie i świata, a także zmianie w zakresie przekonań i schematów myślenia, które destrukcyjnie wpływają na sferę emocjonalną oraz zachowanie.
Terapię poznawczo-behawioralną zaleca się w leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych. Niektóre techniki stosuje się również w leczeniu zaburzeń osobowości, stresu pourazowego (PTSD) czy zaburzeń odżywiania. Pomocna jest także w terapii uzależnień.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- chcesz skupić się na bieżących trudnościach tzn. być „tu i teraz”,
- zależy Ci na przepracowaniu konkretnego problemu,
- potrzebujesz przewodnika – osoby, która da Ci wskazówki i wyznaczy cel oraz wskaże kierunek,
- lubisz podejście zadaniowe np. zadania domowe.
Nurt psychodynamiczny
Jego celem jest trwała zmiana w strukturze osobowości, która może być zaburzona oraz zmiana postrzegania wewnetrznego i zewnętrznego świata.
Psychoterapia psychodynamiczna wywodzi się z założenia, że zachowanie człowieka wynika z wewnętrznych, nieuświadomionych mechanizmów i ukrytych potrzeb. W tym nurcie zakłada się, że większość problemów życiowych ma swój początek w trudnych emocjach oraz doświadczeniach z przeszłości. Do przeszłych wydarzeń wraca się wówczas wtedy, gdy pacjent jest w stanie przełamać opór przed zmianą i dostrzec powiązania pomiędzy minionymi zdarzeniami, a tym co dzieje się w jego obecnym życiu. Pacjent stopniowo uświadamia sobie, dostrzega oraz nazywa swoje emocje, ucząc się sposobów reagowania na siebie i otaczający go świat (uświadamianie sobie dotychczas nieświadomych treści). Istotną rolę w tym ujęciu stanowi interpretacja tego, co zachodzi w relacji psychoterapeuta-pacjent. Dzieki regresji i przeniesieniu osoba korzystająca z psychoterapii w tym nurcie ma możliwość zobaczyć, przeżyć i wyrazić to, co w przeszłości nie było możliwe. Zatem istnieje szansa na zbudowanie solidnych podstaw prawidłowej struktury osobowości i zdobycia umiejętności do budowania satysfakcjonujących relacji z otoczeniem. Psychoterapeuta pracujący w ujęciu psychodynamicznym jest mało dyrektywny, pacjent przyjmuje tutaj postawę bardziej aktywną opowiadając o swoich stanach emocjonalnych, doświadczeniach oraz refleksjach. Najczęściej sesje psychoterapii mają miejsce raz lub dwa razy w tygodniu. Długość trwania terapii określana jest indywidualnie. Wszystko jest zależne od problemu i stopnia jego zaawansowania.
Psychoterapię w ujęciu psychopdynamicznym zaleca się w leczeniu zaburzeń osobowości, psychosomatycznych, lękowych i depresyjnych oraz zaburzeń odżywiania. Jako terapia wspomagająca może być skuteczna na dalszych etapach terapii uzależnienia.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- masz zdiagnozowane lub podejrzewasz u siebie wystepowanie zaburzenia osobowości,
- jesteś osobą refleksyjną i lubisz zgłębiać tajniki swojego wewnętrznego świata,
- chcesz poznać mechanizmy wpływające na Twoje zachowanie.
Nurt psychoanalityczny (psychoanaliza)
Jego celem jest lepsze poznanie i rozumienie siebie, co jest realizowane za pomocą interpretacji swobodnych skojarzeń. Akcent położony jest na rozwiązanie wewnętrznych konfliktów, które zostały zepchnięte do nieświadomości i utrudniają funkcjonowanie człowieka w różnych obszarach życia.
Psychoterapia w tym ujęciu jest długoterminowa – trwa zazwyczaj kilka lat, a spotkania odbywają się nawet kilka razy w tygodniu. Proces ten odbywa się stopniowo ze względu na to, że uświadamianie sobie pewnych prawd potrafi być trudne i ma związek z pojawieniem się oporu, który jest reakcją na coś mało przyjemnego, często trudnego do przyjęcia.
Psychoterapeuta jest lustrem dla przeżyć pacjenta i razem z nim ustala, które z życiowych doświadczeń mają wpływ na obecne postrzeganie przez niego rzeczywistości. Terapeuta – analityk pełni rolę nienarzucającego się słuchacza, który krok po kroku pokazuje, w którą stronę warto zmierzać, aby dotrzeć do zródła (uświadamianie sobie nieświadomego).
Ten rodzaj terapii wspiera radzenie sobie z trudnymi stanami emocjonalnymi tj. lęk, agresja, smutek czy tzw. huśtawką nastroju.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- jesteś nastawiony na długotrwały proces i masz świadomość, że praca nad sobą wymaga czasu i zaangażowania,
- chcesz lepiej poznać i zrozumieć siebie,
- chcesz dowiedzieć się jakie mechanizmy i wewnętrzne konflikty utrudniają Ci funkcjonowanie.
Psychoterapia Gestalt
Celem terapii jest wzrost samoświadomości pacjenta, autentyczności, umiejętności czerpania radości z życia, a także zdolności do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem własnej siły i energii. Ważne jest dążenie człowieka do uzyskania równowagi życiowej, czyli homeostazy, która została zachwiana przez doświadczanie w określonym czasie różnorodnych trudności.
Jest to rodzaj psychoterapii humanistycznej, która ujmuje człowieka wieloaspektowo, biorąc pod uwagę jego potrzeby, pragnienia, dążenia oraz system wartości, którymi kieruje się w życiu. To nurt, który najbardziej ze wszystkich odwołuje się do filozofii, ekologii i łączności człowieka z naturą, a także czerpania ze swojego wewnętrznego potencjału i odkrywania swojej tożsamości.
Jest to rodzaj psychoterapii długoterminowej, trwa zazwyczaj kilka lat. W procesie psychoterapii dużą rolę odgrywa „tu i teraz”. W tym nurcie odchodzi się od typowo „medycznego” słownictwa, uwypuklając tym samym fakt, że pacjent jest równy terapeucie. Rolą psychoterapeuty jest towarzyszenie osobie w procesie zmiany, relację tą można określić zatem jako partnerską. Bardzo ważną funkcję odgrywa tutaj dialog, który otwiera przestrzeń do autentycznego wyrażania przez pacjenta własnych potrzeb.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- dostrzegasz, że okazją do rozwoju i zmian są doświadczenia emocjonalne zbudowane w relacji,
- chcesz odkryć i potrafić czerpać ze swojego potencjału,
- dążysz do samorealizacji i odkrycia swoich zasobów,
- postrzegasz siebie i świat w kontekście wartości, pragnień oraz twórczości.
Nurt systemowy
Celem leczenia w tym nurcie jest zmiana w systemie, czyli pewnej grupie ludzi tak, aby relacje pomiedzy nimi zmieniły się i nastąpiła poprawa dobrostanu psychicznego każdego z jej członków.
Nurt systemowy zakłada, że funkcjonowanie danej osoby poprawia się, kiedy zmieniają się jej relacje z członkami wchodzącymi w skład systemu, do którego ona należy. Tak więc akcent położony jest nie na uzdrawianie struktury osobowości, analizę świadomych oraz nieświadomych treści konkretnego człowieka, a badanie zależności pomiędzy osobami wchodzącymi w skład całej grupy. Pomimo że założenia te najczęściej odnoszą się do rodziny, zdarza się, że mogą też wiązać się z relacjami w pracy, szkole czy grupie znajomych. Emocje doświadczane przez każdą osobę są przez terapeutę rozpatrywane pod kątem środowiska, w którym żyje.
Psychoterapeuta pracujący systemowo jest dyrektywny i wykazuje się sporą aktywnością podczas prowadzenia sesji. Proces leczenia jest zwykle krótkoterminowy (chociaż zdarza się tak, że terapia trwa kilka lat) i nastawiony na rozwiązanie określonego problemu, który zakłóca prawidłowe funkcjonowanie systemu. Sesje terapeutyczne odbywają się zwykle raz na 1-3 tygodnie.
Terapia systemowa najlepiej sprawdza się w rozwiązywaniu problemów wystepujących w małżeństwie (terapia małżeńska) lub w związkach nieformalnych (terapia par), ale także w trudnościach wychowawczych oraz sytuacjach emocjonalnych kryzysów np. dotyczących śmierci członka rodziny, jego choroby lub rozwodu.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- chcesz popracować nad relacjami z ważnymi dla Ciebie osobami (np. małżonkiem, partnerem, dzieckiem, przyjacielem),
- doświadczasz kryzysu emocjonalnego związanego z trudnymi doświadczeniami w grupie, do której należysz (np. w rodzinie, w środowisku pracy, w grupie przyjaciół).
Nurt integracyjny
Nurt integracyjny to podejście łączące w sobie różne ujęcia terapeutyczne. Pozwala to psychoterapeucie na wybór odpowiednich narzędzi, dostosowanych do trudności zgłaszającego się do niego pacjenta.
Psychoterapeuta integracyjny ma świadomość, w jaki sposób różne czynniki kształtują psychikę człowieka i dobiera odpowiednie metody, które zależą od sytuacji i historii życia pacjenta. Ważne w tym ujęciu jest to, że to pacjent jest ekspertem od swojego życia, terapeuta pełni tutaj rolę towarzysza. Najważniejsze w tym ujęciu jest zbudowanie relacji i dobranie przez terapeutę adekwatnych do problemu pacjenta metod.
Psychoterapia integracyjna jest formą pomocy, którą stosuje się zarówno w pracy z dziećmi, młodzieżą, jak i dorosłymi. Jest skuteczna w przypadku leczenia wszelkich zaburzeń psychicznych (lękowych, depresyjnych), a także zaburzeń osobowości.
Warto wybrać ten nurt jeśli:
- chcesz, aby psychoterapeuta spojrzał na trudności, których doświadczasz z różnych perspektyw,
- trudno zdecydować Ci się na pracę nad sobą w konkretnym nurcie.
Wszystkie opisane powyżej nurty pomimo tego, że prowadzą różną drogą, zmierzają do tego samego miejsca, co oznacza, że niezależnie od techniki, cel jest taki sam – powrót do zdrowego, adaptacyjnego funkcjonowania osoby zgłaszającej się na psychoterapię.
Nie istnieje najlepszy nurt, ani najgorszy – to błędna ściażka w poszukiwaniu i wyborze odpowiedniego dla siebie sposobu leczenia. Każdy z nurtów ma swoją wartość, jednak różnią się one miedzy sobą doborem metod, rolą, jaką pełni psychoterapeuta, czasem trwania czy podejściem do rozwiązywania problemów pacjenta.
Warto jednak pamiętać, że najważniejsza w procesie leczenia jest relacja pomiędzy psychoterapeutą a pacjentem. To ona jest jednym z kluczowych czynników uzdrawiających, dlatego tak ważne jest, aby szukać odpowiedniej dla siebie osoby – terapeuty. Warto zwracać uwagę na takie cechy jak: empatia, wrażliwość, umiejętność uważnego słuchania oraz budowania więzi. Niezależnie od wybranego nurtu, spędzimy z terapeutą sporo czasu, dlatego tak ważne jest, by „poczuć”, że możemy mu zaufać i bez obaw dzielić się tajnikami ze swojego życia.
Psychoterapia to wędrówka do samego siebie, odkrywania swojego potencjału, zrozumienia swoich emocji, zachowań, sposobów myślenia, a także nieuświadomionych wcześniej mechanizmów działania. Każdy ma swój własny szczyt, na który zmierza – teraz czas tylko wybrać odpowiedni dla siebie sposób wędrowania.
Autor artykułu: Karolina Stawiarska
Zapraszamy do umówienia się na wizytę.
Lokalizacja:
Osiedle Złotej Jesieni 3 (piętro 4)
Biuro Obsługi Pacjenta – p. 441
31-826 Kraków
Kontakt z rejestracją:
tel. +48 12 6480455
Więcej informacji o psychoterapii (m. in. na czym polega, jakie są jej formy, jakie daje korzyści, jak wygląda sesja) można znaleźć w artykule: